ทั้งปวง เมื่อเราอยู่ด้วยวิหารธรรมนี้ สัญญามนสิการอันประกอบด้วย
อากาสานัญจายตนะย่อมฟุ้งซ่าน ครั้งนั้นแล พระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จเข้า
ไปหาเราด้วยพระฤทธิ์ แล้วได้ตรัสว่า โมคคัลลานะ ๆ เธออย่าประมาท
วิญญาณัญจายตนฌาน จะดำรงจิตไว้ในวิญญาณัญจายตนฌาน จงกระทำ
จิตให้เป็นธรรมเอกผุดขึ้นในวิญญาณัญจายตนฌาน จงตั้งไว้ให้มั่นใน
วิญญาณัญจายตนฌาน สมัยต่อมา เราเข้าวิญญณัญจายตนฌานด้วยคำนึง
ว่า วิญญาณหาที่สุดมิได้ เพราะล่วงอากาสานัญจายตนฌานเสียได้โดย
ประการทั้งปวง ดูก่อนผู้มีอายุทั้งหลาย ก็บุคคลเมื่อจะพูดให้ถูก พึงพูด
คำใดว่า สาวกอันพระศาสดาทรงอนุเคราะห์ ถึงความเป็นผู้รู้ยิ่งใหญ่
บุคคลเมื่อจะพูดให้ถูก พึงพูดคำนั้นกะเรา สาวกอันพระศาสดาทรง
อนุเคราะห์แล้ว ถึงความเป็นผู้รู้ยิ่งใหญ่.
จบ วิญญาณัญจายตนฌานปัญหาสูตรที่ 6

7. อากิญจัญญายตนฌานปัญหาสูตร

ว่าด้วยปัญหาเรื่องอรูปฌานที่ 3

[521] ที่เรียกว่า อากิญจัญญายตนฌาน ๆ ดังนี้ อากิญจัญญา-
ยตนฌานเป็นไฉนหนอ. เราได้มีความคิดอย่างนี้ว่า ภิกษุในพระธรรม
วินัยนี้ เข้าอากิญจัญญายตนฌานด้วยคำนึงว่า สิ่งอะไรหน่อยหนึ่งไม่มี
เพราะล่วงวิญญาณัญจายตนฌานเสียได้โดยประการทั้งปวง นี้เรียกว่า
อากิญจัญญายาตนฌาน เราก็เข้าอากิญจัญญายตนฌานด้วยคำนึงว่า สิ่งอะไร
หน่อยหนึ่งไม่มีเพราะล่วงวิญญาณัญจายตนฌานเสียได้โดยประการทั้งปวง
เมื่อเราอยู่ด้วยวิหารธรรมนี้ สัญญามนสิการอันประกอบด้วยวิญญาณัญจา-

ยตนะย่อมฟุ้งซ่าน ครั้งนั้นแล พระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จเข้าไปหาเราด้วย
พระฤทธิ์ แล้วได้ตรัสว่า โมคคัลลานะ ๆ เธออย่าประมาทอากิญจัญญา
ยตนฌาน จงดำรงจิตไว้ในอากิญจัญญายตนฌาน จงกระทำจิตให้เป็นธรรม
เอกผุดขึ้นในอากิญจัญญายตนฌาน จงตั้งจิตไว้ให้มั่นในอากิญจัญญายตน-
ฌาน สมัยต่อมาเรา เข้าอากิญจัญญายตนฌานด้วยคำนึงว่า สิ่งอะไรหน่อย
หนึ่งไม่มี เพราะล่วงวิญญาณัญจายตนฌานเสียได้โดยประการทั้งปวง
ดูก่อนผู้มีอายุทั้งหลาย ก็บุคคลเมื่อจะพูดให้ถูก พึงพูดคำใดว่า สาวกอัน
พระศาสดาทรงอนุเคราะห์แล้ว ถึงความเป็นผู้รู้ยิ่งใหญ่ บุคคลเมื่อจะพูด
ให้ถูก พึงพูดคำนั้นกะเราว่า สาวกอันพระศาสดาทรงอนุเคราะห์แล้ว
ถึงความเป็นผู้รู้ยิ่งใหญ่.
จบ อากิญจัญญายตนฌานปัญหาสูตร

8. เนวสัญญานาสัญญายตนฌานปัญหาสูตร

ว่าด้วยปัญหาเรื่องอรูปฌานที่ 4

[522] ที่เรียกว่า เนวสัญญานาสัญญายตนฌาน ๆ ดังนี้ เนว-
สัญญานาสัญญายตนฌานเป็นไฉนหนอ. เราได้มีความคิดอย่างนี้ว่า ภิกษุ
ในพระธรรมวินัยนี้ เข้าเนวสัญญานาสัญญายตนฌาน เพราะล่วงอากิญ-
จัญญาตนฌานเสียได้โดยประการทั้งปวง นี้เรียกว่าเนวสัญญานาสัญญา-
ยตนฌาน เราก็เข้าเนวสัญญานาสัญญายตนฌาน เพราะล่วงอากิญจัญญา-
ยตนฌานเสียได้โดยประการทั้งปวง เมื่อเราอยู่ด้วยวิหารธรรมนี้ สัญญามน
สิการอันประกอบด้วยอากิญจัญญายตนะย่อมฟุ้งซ่าน ครั้งนั้นแล พระผู้มี
พระภาคเจ้าเสด็จเข้าไปหาเราด้วยพระพุทธ แล้วได้ตรัสว่า โมคคัลลานะ ๆ